Trên thế giới, hằng năm, những người đứng đầu hành pháp thường đưa ra thông điệp để công bố về định hướng hành động của Chính phủ cho thời gian sắp tới. Ở ta, đây chưa phải là một thông lệ.

Tuy nhiên, bài viết của Thủ tướng xuất hiện không chỉ trùng vào ngày đầu tiên của năm 2014, mà còn trùng vào ngày đầu tiên Hiến pháp mới của nước ta có hiệu lực.

Trong Hiến pháp mới, Chính phủ được giao trách nhiệm “thực hiện quyền hành pháp” (Điều 94, Hiến pháp năm 2013). Mà như vậy, thì Thủ tướng nước ta chính thức trở thành người đứng đầu các cơ quan hành pháp và việc Thủ tướng có thông điệp - phải chăng - phản ánh tinh thần mới này của Hiến pháp?

Một trong những thông điệp quan trọng xuyên suốt bài viết của Thủ tướng là chúng ta phải đẩy mạnh cải cách thể chế để kiến tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh hơn và bền vững hơn. Thông điệp này cũng có nền tảng hiến định khá vững chắc.

Trong cải cách thể chế thì nhiệm vụ quan trọng nhất là xây dựng nhà nước pháp quyền. Hiến pháp năm 2013 đã tạo ra những khuôn khổ mới cho việc hoàn thiện nhà nước pháp quyền ở đất nước ta.

Lần đầu tiên, Hiến pháp quy định: “Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật”. Để so sánh, trước đây, Hiến pháp chỉ quy định: “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật” (Điều 12, Hiến pháp 1992).

Như vậy, theo Hiến pháp mới, chủ thể bị Hiến pháp và pháp luật điều chỉnh trước tiên là Nhà nước. Đây lại chính là linh hồn, là nguyên tắc quan trọng nhất của pháp quyền.

Ngoài ra, Hiến pháp mới còn quy định về “sự kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”. Dùng quyền lực để kiểm soát quyền lực cũng là một nội dung quan trọng của pháp quyền.

Phân cấp, phân quyền cũng là một nội dung hết sức quan trọng của cải cách thể chế (và cải cách nền quản trị quốc gia) và Hiến pháp mới đã kiến tạo một khuôn khổ rất rõ cho cải cách này.

Theo khoản 2, Điều 112, thì “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương”.

Như vậy, thẩm quyền giữa các cấp chính quyền sẽ được phân định, chứ không phải là do cấp trên chia cho cấp dưới.

Với những cơ sở hiến định như trên, các nhiệm vụ mà Thủ tướng đề ra liên quan đến cải cách thể chế là hoàn toàn mang tính khả thi.

 

Theo laodong.com.vn